Het is diplomatijd. In menig straatbeeld zijn de uitgehangen vlaggen te zien met in de top een schooltas. Geslaagd! De tas als symbool van ‘er klaar mee zijn’. Voor dat moment dan. Want klaar met leren en jezelf ontwikkelen ben je nooit. De nieuwe toetreders op de arbeidsmarkt ontdekken dit snel en voor de ervaren rotten is het soms wat schakelen. In het huidige tijdsgewricht gaat het ‘stilstaan = achtergang’ nog meer op. Als je je niet blijft ontwikkelen, haalt op den duur de concurrentie je in. We kennen deze uitspraak in bedrijfseconomische zin, maar hij geldt evenzogoed voor de arbeidsmarkt. Alsook voor alles wat er tussen zit.
Deze blog gaat over een leven lang ontwikkelen op het niveau van markt, organisatie, product en persoon. Alhoewel de inhoud in bredere zin opgaat, de boodschap spitst zich toe op de installatiesector.
Continue veranderende markten
Maatschappelijke ontwikkelingen zorgen ervoor dat vraag- en aanbodmarkten veranderen. Denk aan bijvoorbeeld veranderingen in demografie, ecologie en op sociaal en politiek niveau. Een grote drive achter deze veranderingen is de beschikbaarheid van technologie. Aangejaagd door ict/it-toepassingen (digitalisering). De digitale revolutie dendert als een olifant door een porseleinkast. Het zorgt ervoor dat er op het niveau van de commerciële markten veel gebeurt. Data is een grondstof voor informatie. Gecombineerde data zorgt voor nieuwe inzichten en kennis.
Dit vraagt om nieuwe kennis en kunde om bijvoorbeeld een concurrentievoordeel in een markt te behouden. Kennis en kunde die verder gaat dan alleen die van de ‘harde’ techniek. Het doorzien van een markt betekent ook het begrijpen van en aansluiten op wat de (latende) behoeftes in die markt zijn. Twee voorbeelden ter illustratie van de kennisontwikkeling waarin het technische mkb een tandje hoger mag schakelen zijn: marketing en data analysis.
Blijvend vermogen tot aanpassen
Hoe ‘staat’ uw bedrijf in de markt? Het onderzoek ‘Toekomstbeelden voor de installatiebranche’ van (OTIB / Radboud Universiteit Nijmegen/ITS) verteld ons al in 2013 dat de installateur te onderscheiden is in vier rollen. “De installateur als integrator, creator, assembler en operator.” Het belang van deze rolbepaling ligt in het op de juiste manier inspelen op de marktveranderingen. De rolbepaling resulteert logischer wijze in een marktpositie. Beide vragen overduidelijk om een duidelijke visie en strategie.
Het hebben van een toekomstvisie op marktontwikkelingen en het maken van strategische bedrijfskeuzes is niet iets wat je eenmalig doet. Het is een proces wat zich continue herhaalt en een blijvend vermogen tot aanpassen (verandering) vraagt. Het ‘in huis hebben’ van meer kennis en kunde op het gebied van toegepast business development mag hier dan zeker genoemd worden.
Steeds opnieuw inspelen
Natuurlijk is er een nauwe relatie te duiden tussen de marktpositie van uw bedrijf en het product wat u levert. Op dit punt is er in de installatiesector een transitie gaande. Een verschuiving van aandacht voor ‘projecten en producten’ naar ‘diensten en klanten’. Aanjagers hiervan zijn: de snelheid van productontwikkeling. Wat vandaag op de markt komt is – bij wijze van spreken – morgen ingehaald door een ander, beter product. En de toenemende (maatschappelijke) aandacht voor en bewustwording van circulariteit. Hoe gaan wij als sector om met de verschuiving van bezit naar gebruik?
De transitie vraagt om kennis en kunde op het gebied van conceptontwikkeling. De ontwikkeling van nieuwe business en verdienmodellen waarin markt, organisatie, product en klant integraal benaderd worden. Het steeds opnieuw inspelen op een alsmaar veranderende behoefte, vraagt om flexibele concepten. In het marktaanbod bij voorkeur vertaald naar diensten. Drie kansrijke voorbeelden waarin het aanbod vanuit een waarde- en dienstenconcept mogelijk is:
- Energietechniek
De wereld van energie is volop in beweging. De energieconcepten buitelen over elkaar heen. Concepten die onder de noemer Smart Grids opgedeeld worden in grofweg drie categorieën: opwekking, transport en gebruik. Steeds vaker hoor en lees je over gelijkspanning (DC), een domein waarin er volop ontwikkeling is en veel nog in de kinderschoenen staat. Energie als een servicedienst is een kansrijke business. - Sensortechnologie
Woning- of gebouwautomatisering (domotica) wint onder de noemer Internet of Things rap terrein in oplossingen en projecten. Zowel in de particuliere sector als in de zakelijke- en zorgsector. Woningbezitters ervaren het comfort, gebouwbeheerders de beheersing en controle van de installaties in het gebouw en zakelijke gebruikers de efficiëntie. Denk bij deze laatste twee bijvoorbeeld aan predictive maintenance. Het geeft u nieuwe verdienmodellen die verder gaan dan het aloude onderhoudscontract. - Beveiligingstechnologie
Met alle off- en online dreigingen is veiligheid een ‘hot item’. Om hierin een paar ontwikkelingen te noemen: cyber crime, biometrische controle, chipimplantaten en vergaande beeld-/cameratechnologieën. Ontwikkelingen die de ontwerptafel zijn ontgroeid. Ook in deze sector wordt de rol van systeemintegratie steeds ingrijpender. Een aandachtspunt gaat privacy en ethiek zijn. Een domein waarin de keuze voor een safety-as-a-service concept een groeistrategie kan zijn.
Blijven leren en ontwikkelingen
Uit het rapport Radar 2025 van brancheorganisatie Techniek Nederland is op te maken dat de vakman/-vrouw van de toekomst een breed scala aan kennis en kunde moet hebben. Een boodschap die ook bevestigd wordt door andere rapporten. Bijvoorbeeld van ING, Marktmonitor of opleidingsfonds OTIB. Het vak techniek in al haar disciplines en variaties vernieuwt zich. Ontwikkelingen als 3D, Augmented Reality, Big Data en Internet of Things zijn niet meer te stoppen.
Vragen die keihard op de vakspecialist van nu afkomen: Wat betekenen deze ontwikkelingen voor mij? Hoe moet ik hiermee omgaan? Welke kennis en kunde moet ik (bij)leren om bij te blijven? Kan ik dit… of confronterender: wil ik dit… (nog wel)? Een ding is zeker: als de wil er is, volgt de weg. Het vraagt wel inspanning en ondersteuning – zowel vanuit de werknemer als werkgever – in het vinden van de juiste leeromgeving.
Overleven is aanpassen
De impact van aanwezige technologie in ons dagelijkse leven neemt alleen maar toe. En daarmee ook de maatschappelijke en sociale afhankelijkheid. Technologie die uitgedacht, voorbereid, gerealiseerd en beheerd moet worden, afgestemd op het verwachtingspatroon en het juiste gebruik van de eindgebruikers. Alhoewel er veel is te automatiseren, er blijft ruimte voor mannen en vrouwen met een goede, afgestemde dosis aan kennis en kunde in het vak. De vakman of -vrouw 3.0.
Het wordt voor veel branchebedrijven een uitdaging om hierin mee te bewegen vanuit sociale innovatie. Het gaat steeds meer om waarom je iets doet in plaats van het wat en hoe. Met al deze ontwikkelingen ligt er een kansrijke markt open voor kennisbedrijven – groot en klein! – in onze branche.
Tot slot, een leven lang ontwikkelen is een leven lang aanpassen. Het is als in deze uitspraak: “Niet de sterkste, maar diegene die zich het best weet aan te passen aan de nieuwe realiteit, overleeft”.
Maarten van der Boon / maarten@novitek.nl
Vanuit zijn bedrijf Novitek helpt Maarten technische bedrijven in organisatiestrategie, innovatie en communicatie.
Ene leven lang ontwikkelen kan beginnen met de Solar Summer School.
